Shirley Jonathan a Leah Watson
Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe
Cefndir:
Bob blwyddyn, mae 200+ o blant cyn ysgol (dan 5 oed) ar draws y bwrdd iechyd sydd angen asesiad i benderfynu a ydynt ar y Sbectrwm Awtistig.
Oherwydd effaith anghenion cyfathrebu cymdeithasol a chyflyrau niwroddatblygiadol, gan gynnwys Awtistiaeth, mae diagnosis cynnar ar gyfer y plant hyn yn hollbwysig gan ei fod yn aml yn rhoi mynediad i wasanaethau arbenigol a chymorth i deuluoedd. Mae llawer o dystiolaeth bod plant a phobl ag Awtistiaeth yn wynebu anghydraddoldebau. Yn fwy diweddar, mae adroddiad Left Stranded (2020, Cymdeithas Genedlaethol Awtistiaeth) wedi amlygu hyn.
Mae diagnosis yn bwysig i bennu Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY) parhaus plentyn er mwyn arwain staff ysgol at eu darpariaeth o dan y Diwygio ADY (yn dechrau ym mis Medi 2021).
Gall derbyn diagnosis o Awtistiaeth agor llawer o ddrysau i deulu a phlentyn dderbyn cefnogaeth ac ymyrraeth gynnar y mae mawr eu hangen.
Yn 2020, bu tarfu ar wasanaethau ac nid yw’r asesiad safon aur yr ydym yn ei ddefnyddio fel arfer, yr Atodlen Arsylwi Diagnostig ar Awtistiaeth (ADOS), wedi’i safoni gan fod y partner cymdeithasol yn gwisgo mwgwd ac felly ni ellid ei ddefnyddio.
Roeddem yn awyddus i gadw llif y plant i symud drwy lwybr asesu Niwro-ddatblygiad y Blynyddoedd Cynnar. Felly, fe wnaethom addasu a datblygu ffyrdd newydd o gynnal yr asesiadau diagnostig awtistiaeth gyda phlant cyn oed ysgol a'u teuluoedd.
Roedd hyn yn cynnwys:
- Teleiechyd Cyfweliad rhiant / trafodaeth wedi'i chynnal gan y Pediatregydd.
- Asesiad Teleiechyd Lleferydd ac Iaith Arbenigol, Cyfathrebu Cymdeithasol, yn seiliedig ar anghenion unigol pob plentyn.
Tabl 1: Enghreifftiau o'r technegau a ddefnyddir ar gyfer plant nad ydynt yn defnyddio unrhyw eiriau neu lawer o eiriau.
Fe wnaethom ddefnyddio offeryn asesu newydd, byrrach a ddyfeisiwyd yn arbennig i'w ddefnyddio yn ystod pandemig Covid-19. Roedd hyn yn gofyn am hyfforddiant rhieni, a thrwy hynny eu grymuso i fod yn bartner cymdeithasol, yn hytrach na'r gweithiwr proffesiynol a chaniatáu iddynt gyflawni'r rhyngweithio heb fwgwd.
Gelwir hyn yn Arsylwi Cryno o Symptomau Awtistiaeth - (BOSA) a ddatblygwyd gan yr UCLA yn seiliedig ar yr Amserlen Arsylwi Diagnostig Awtistiaeth. Am fwy o wybodaeth a'r fideo hyfforddi cliciwch yma.
Cynhaliwyd y sesiynau hyn gan Pediatregydd a Therapydd Lleferydd ac Iaith Arbenigol.
Rydym yn cydweithio â'r UCLA ar y prosiect hwn ac yn cyfrannu at ddilysu'r offeryn hwn.
Mae'r dulliau hyn yn cynnwys ein pecyn cymorth ac yn ein galluogi i ddewis y dull cywir ar gyfer amgylchiadau ac anghenion pob plentyn.
- Ffurfiwyd llwybr newydd sy'n cynnwys trafodaeth achos consensws aml-broffesiynol ar gyfer pob plentyn, i benderfynu ar y canlyniad diagnostig.
Mae’r tîm o bobl sy’n cynnal yr asesiadau niwroddatblygiad blynyddoedd cynnar yn cynnwys Pediatregwyr a Therapyddion Lleferydd ac Iaith.
Nodau’r Prosiect:
Parhau â llif asesiadau Awtistiaeth yn y boblogaeth Blynyddoedd Cynnar yn ystod y pandemig Covid-19, trwy weithredu llwybr darbodus, symud teleiechyd i flaen y gad a chynyddu cyfranogiad rhieni a chyd-gynhyrchu.
Darparu asesiadau Awtistiaeth amserol, dilys ac o ansawdd yn unol ag arfer gorau a chanllawiau cenedlaethol, yng nghyd-destun y pandemig byd-eang.
Gwneud gwelliannau hirdymor i’r gwasanaeth drwy:
- Adolygu’r llwybr asesu, yn dilyn y peilot a gwneud diwygiadau yn seiliedig ar ein canfyddiadau ac i gefnogi lleihau amseroedd aros o atgyfeirio i ddiagnosis.
- Gwella profiad cyffredinol teuluoedd o'r llwybr asesu trwy ddadansoddi adborth rhieni o holiaduron digidol.
- Nodi ffactorau risg a marcwyr a fyddai’n ein helpu i ragweld pa blant sydd angen apwyntiad wyneb yn wyneb yn seiliedig ar sgiliau iaith, nodweddion niwroddatblygiadol a rhyw, yn unol â’r sylfaen dystiolaeth bresennol mewn perthynas ag asesiadau awtistiaeth teleiechyd.
- Bydd hyn yn ein helpu i bersonoli taith asesu'r plentyn a'r teulu.
Heriau:
Canlyniadau Allweddol:
Rhwng Medi 2020 a Mawrth 2021:
Roeddem yn gallu cyrraedd canlyniad diagnostig ar gyfer 85 o blant. O'r rheini cafodd 74 ddiagnosis o awtistiaeth. Heb ein dulliau newydd, byddai'r plant hyn wedi aros ar y rhestr aros.
Caniataodd asesiad y clinig newydd i ni gwblhau canlyniadau ar gyfer 62 o blant.
- Cafodd 51 o blant ddiagnosis o Awtistiaeth
- Rhoddwyd adborth i 9 o blant mai eu prif anghenion oedd anhwylder iaith neu oedi datblygiadol byd-eang
- Roedd 2 asesiad yn anghyflawn
Profiad Rhiant:
Adborth teleiechyd Cyfathrebu Cymdeithasol
Roedd 85% o'r rhieni a gwblhaodd yr holiadur yn 'cytuno'n gryf' neu'n 'cytuno' bod y Therapydd Iaith a Lleferydd yn deall anghenion cyfathrebu a rhyngweithio eu plentyn, ei anawsterau a'i gryfderau.
Dywedodd pob un ohonynt, ac eithrio un, y byddent yn argymell y sesiwn i'r rhai ag anghenion tebyg.
“Gallwch chi gael syniad da o’i hymddygiad pan mae hi’n amgylchedd ei hun ac yn ymddwyn yn fwy naturiol.”
Perthynas
Adborth asesiad clinig wyneb yn wyneb:
Roedd 95% o'r rhieni a gwblhaodd yr holiadur yn cytuno â chanlyniad diagnostig eu plentyn.
Camau Nesaf:
Wrth symud ymlaen rydym am archwilio'r marcwyr clinigol i benderfynu pa blant sy'n debygol o fod angen asesiad wyneb yn wyneb a pha rai y gellir cynnig teleiechyd yn y lle cyntaf. Er enghraifft, rydym wedi canfod yn y prosiect peilot hwn, bod y plant hynny â lefel iaith brawddeg â chyflwyniad cymysg wedi bod angen asesiad wyneb yn wyneb.
Pan wnaethom ofyn i rieni a oedd wedi derbyn apwyntiadau clinig a theleiechyd ble yr hoffent weld eu plentyn yn y dyfodol. Roedd eu dewisiadau fel a ganlyn:
- Dywedodd 14 Cymysgedd o'r ddau
- Dywedodd 20 apwyntiad clinig (yn seiliedig ar asesiad newydd)
- Dywedodd 2 apwyntiad galwad fideo o'r cartref
Byddai'n fuddiol ailymweld â'r adborth hwn gyda grŵp mwy. Yn y dyfodol, byddem yn rhagweld cynnal cymysgedd o deleiechyd a chlinig i gefnogi dewis cleifion, wedi'i gydbwyso â'n gallu i leihau'r amseroedd aros yn gyffredinol.
Mae cyfleoedd posibl i ymgymryd â phrosiect ymchwil ar y cyd â Phrifysgol Abertawe.
Mae gennym hefyd gynlluniau i gryfhau ein cefnogaeth ac ymyrraeth i blant a'u teuluoedd cyn ac ar ôl diagnosis. Mae hyn yn cynnwys rhaglen therapi lleferydd ac iaith newydd i rieni a phlant, cyn gynted ag y bydd anghenion cyfathrebu cymdeithasol yn cael eu nodi.
Arddangosfa:
Cysylltwch â:
Dr Shirley Jonathan: 01792 517950
Mrs Leah Watson: 01792 517865
