Dyma farn y cyhoedd yng Nghymru, yn ôl ymchwil newydd a wnaed gan Gomisiwn Bevan dros y misoedd diwethaf. Cyhoeddiad Comisiwn Bevan yn 2024 Sgwrs gyda'r Cyhoedd: Heriau a Chyfleoedd ar gyfer Newid yn datgelu’r canfyddiadau allweddol o ofyn i dros 2000 o ddinasyddion ledled Cymru sut i wella iechyd a gofal.
Canfu’r ymchwil fod gan bobl ledled Cymru awydd am newid radical i’r system iechyd a gofal cymdeithasol, a chydnabu’r rôl y dylai’r cyhoedd ei chwarae yn y newid hwn.
Mae’r adroddiad hwn yn datgelu consensws cyhoeddus pwerus: mae iechyd yn dechrau gartref ac yn ein cymunedau ein hunain. Mae angen inni ddefnyddio’r hyn sydd gennym yn ein cymunedau lleol i gefnogi newid radical a chynyddu amlygrwydd a hygyrchedd i gynlluniau megis presgripsiynu cymdeithasol.
Dywedodd un aelod o’r cyhoedd: “Mae angen newid beiddgar, radical er mwyn darparu iechyd yn y dyfodol. Mae angen mwy o fuddsoddiad mewn iechyd ataliol, cymunedol, gofal sylfaenol, rhagnodi cymdeithasol, a’r sector gwirfoddol. Dod â chanolfannau dydd yn ôl, cymorth cartref sy'n symud ffocws o ofal i 'helpu' eraill i helpu eu hunain.”
Dywedodd aelod arall o’r cyhoedd: “Mae pobl eisiau bod yn iach a byw bywydau hir a bodlon ond mae angen help arnynt i wneud hyn. Mae angen iddo fod yn wasanaethau syml, hygyrch a hawdd eu cyrchu. Ar gyfer pob oedran, gallu a chefndir”.
“Mae gan gymunedau’r gallu i ofalu am eu hunain ond i wneud hynny mae angen buddsoddiad cynaliadwy a digonol yn y gwasanaethau cymunedol hynny. Gadewch i ni roi’r gorau i siarad am atal a dechrau ariannu gwasanaethau atal yn y gymuned yn iawn, gan fod y rhain yn chwarae rhan ganolog wrth helpu pobl i gynnal eu hiechyd a’u lles.” Aelod o'r cyhoedd
Bydd technoleg yn hanfodol i wella gwasanaethau ond rhaid iddi fod yn hygyrch i bawb. Gall technoleg helpu pobl i ofalu amdanynt eu hunain, hunan-fonitro, derbyn cyfathrebiadau, cyrchu gwasanaethau, a gwybodaeth ehangach fel eu cofnodion iechyd eu hunain. Wrth i dechnolegau digidol ddatblygu’n gyflym, rhaid inni sicrhau nad yw Cymru’n cael ei gadael ar ôl.
“Bob tro rwy’n ymweld â’r meddyg teulu neu unrhyw adran ysbyty, mae’n rhaid i mi ailadrodd yr holl wybodaeth o’r dechrau a ddylai fod ar gael trwy [system] CRM a rennir. Nid yw adrannau yn rhannu gwybodaeth yn ddigonol. Rwy’n credu bod hyn yn ychwanegu at golli gwybodaeth, oedi mewn triniaeth, colli cyfleoedd a chynnydd diangen.” Aelod o'r cyhoedd
Er bod safbwyntiau’n gyson ar y cyfan ar draws holl ardaloedd y Bwrdd Iechyd, roedd gwahaniaethau rhanbarthol mewn anghenion iechyd a gofal. Byddai gwasanaethau rhanbarthol mwy arbenigol yn sicrhau bod unigolion yn cael mynediad cyflym at ofal o ansawdd uchel.
Dywedodd Helen Howson, Cyfarwyddwr Comisiwn Bevan: “Rydym yn gwahodd llunwyr polisi, gweithwyr gofal iechyd proffesiynol, a chymunedau i ymuno â ni mewn ymdrech ar y cyd i chwyldroi ein system iechyd a gofal. Gyda’n gilydd, gallwn anrhydeddu etifeddiaeth Aneurin Bevan drwy groesawu’r newidiadau dewr a radical hyn, gan sicrhau system gofal iechyd gydnerth, effeithlon a thosturiol ar gyfer cenedlaethau’r presennol a’r dyfodol”.
Dywedodd Ilora Finlay, y Farwnes Finlay o Landaf, Cadeirydd Comisiwn Bevan: “Mae pobl yng Nghymru yn cydnabod yr angen i deithio i ganolfannau rhagoriaeth i gael y driniaeth fwyaf diweddar gan staff medrus iawn sydd â mynediad at eu gwybodaeth glinigol berthnasol. Ac maen nhw eisiau gwybod sut i osgoi afiechyd yn y lle cyntaf iddyn nhw eu hunain a'r rhai maen nhw'n eu caru."
Nodiadau i Olygyddion
Mae’r adroddiad llawn ar gael i’w lawrlwytho ar wefan Comisiwn Bevan yma: https://bevancommission.org/a-conversation-with-the-public-report/
Comisiwn Bevan yw prif felin drafod annibynnol Cymru ar gyfer iechyd a gofal.
I gael rhagor o wybodaeth neu i drefnu cyfweliad gyda chynrychiolydd o Gomisiwn Bevan, cysylltwch â Rheolwr Cyfathrebu Comisiwn Bevan Hugh McCann yn homccann@swansea.ac.uk.
